Je hebt een dreumes, peuter of kleuter in huis die als een magneet naar het beeldscherm wordt getrokken. Daarom gun je jouw jonge kind dagelijks een uurtje schermtijd op TV of digitaal apparaat, al vraag je je af of dat nou eigenlijk wel zo gezond voor de ontwikkeling is. Net als jij weten veel jonge ouders niet goed of en hoe ze digitale media verstandig in kunnen zetten, blijkt uit het Iene Miene Media onderzoek 2025 dat Netwerk Mediawijsheid vandaag publiceert ter gelegenheid van de Media Ukkie Dagen. Zo vragen veel ouders zich af hoe ze schermtijd kunnen beperken en verslaving kunnen voorkomen, en wat de lange-termijn effecten van schermgebruik zijn op de gezondheid en ontwikkeling van een jonge kind. Hoewel Nederlandse kinderen tussen de 0 en 7 jaar nog steeds bijna anderhalf uur per dag doorbrengen met beeldschermen (86 minuten), is dat wel bijna een half uur korter dan uit het Iene Miene Media onderzoek van vorig jaar naar voren kwam (111 minuten). En dat is goed nieuws, want voorheen nam die schermtijd juist elk jaar een beetje toe.
“Het lijkt erop dat de toegenomen aandacht voor de risico’s van mediagebruik door kinderen ouders aanzet om bewuster om te gaan met digitale schermen in hun gezin”, zegt dr. Peter Nikken, Emeritus Lector Jeugd & Media, die meewerkte aan het onderzoek. Het onderzoek toont echter grote verschillen in het gebruik van digitale media door gezinnen met jonge kinderen. Zo kijkt bijna de helft van de jonge kinderen geen televisie en een groter deel kijkt geen filmpjes op smartphones of tablets. Maar er zijn ook nog veel kinderen die meer dan 2 uur per dag bezig zijn met televisie kijken, filmpjes kijken en gamen. Gemiddeld besteden jonge kinderen in Nederland ruim een uur per dag aan het bekijken van korte filmpjes op een mobiel apparaat of aan film(pje)s of programma’s op TV. Daarnaast gamen ze gemiddeld nog 10 minuten per dag en luisteren ze naar digitale verhaaltjes of doen ze nog andere dingen op een smartphone of tablet.
Schermtijdrichtlijnen voor kinderen
Hoewel het dus heel goed nieuws is dat kinderen gemiddeld dagelijks minder tijd met een scherm doorbrengen, is het Nederlandse gemiddelde van bijna anderhalf uur per dag nog steeds meer dan wat de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) adviseert. Hoewel de WHO schermtijd helemaal afraadt voor kinderen jonger dan 2 jaar, hebben kinderen in die leeftijfsgroep in Nederland gemiddeld dagelijks al 40 minuten schermtijd. Voor kinderen tot 5 jaar adviseert de WHO overigens niet meer dan een uur schermtijd per dag.
Voorbeeldrol ouders
Ook het eigen schermgebruik van ouders speelt een rol bij de schermtijd van jonge kinderen. Zo komt uit het onderzoek naar voren dat ruim een kwart van de ouders het moeilijk vindt om thuis het goede voorbeeld te geven en ruim een derde geeft aan dat ze geneigd zijn steeds zelf hun telefoon te checken in het bijzijn van hun kind. Van alle onderdelen van de mediaopvoeding vinden ouders de voorbeeldfunctie het lastigst.
Toch is je scherm gebruiken in het bijzijn van je kind iets dat een grote invloed kan hebben op je kind. Jonge kinderen kijken bij uitstek naar hun ouders om dingen te leren. Als een ouder vaak op de telefoon zit, wekt dit de indruk bij het kind dat dit een belangrijk en leuk apparaat is. En zal het kind dat zelf ook graag willen gebruiken. Daarnaast kan het de band met je kind schaden en invloed hebben op de taalontwikkeling van je kind.
Samen met media
Twee derde van de ouders kijkt regelmatig samen met hun kind televisie, maar samen gamen of filmpjes kijken op mobiele apparaten komt veel minder vaak voor. In plaats daarvan houden ouders vaker op afstand toezicht op het schermgebruik. “Dit is een gemiste kans, want samen media gebruiken kan educatieve en sociale voordelen bieden. Ook zien we dat kinderen in de hogere leeftijdsgroep (kleuters) vaker zonder begeleiding kijken, mogelijk omdat ouders denken dat ze dit al goed alleen kunnen,” zegt mede-onderzoeker Anouk Tuijnman van het Trimbos Instituut. “Maar ook deze leeftijdsgroep heeft nog begeleiding nodig om media goed te begrijpen en er op een gezonde manier mee om te gaan. Samen kijken en praten over wat ze zien, helpt bij hun taalontwikkeling en kritische denkvaardigheden.”
De Media Ukkie Dagen, die vandaag van start gaan, staan dit jaar dan ook in het teken van ‘Samen met media’. De voordelen van samen met je kind het scherm gebruiken (vs. je kind dat alleen met een scherm bezig is) zijn talrijk. Zo is het beter voor de taalontwikkeling, maakt het jullie band sterker, begrijpen kinderen dingen die ze zien beter en stimuleert het kritisch denken over media.
Vijf tips om samen media te gebruiken
1. Kies voor een groot scherm
Een groot scherm in een gemeenschappelijke ruimte, zoals de TV of spelcomputer in de woonkamer, maakt het makkelijker om met je ukkie mee te doen en te kijken. Een groot scherm is ook nog eens beter voor de ogen en stimuleert een gezondere kijkhouding.
2. Stel vragen
Je kunt niet altijd naast je kind zitten en meekijken of spelen, maar begeleiding is belangrijk. Zorg dus dat je in de buurt bent en weet wat je ukkie kijkt. Blijf in contact en praat samen over media. Vraag je kind wat het online ziet of heeft meegemaakt.
3. Doe mee met wat je leest, ziet of hoort
Neem actief deel aan het mediagebruik van je ukkie. Beweeg mee met verhalen, bijvoorbeeld bij het lezen van boekjes en luisteren van podcasts. Beeld samen met je gezicht, je handen en je voeten uit wat er gebeurt. Knutsel of teken de hoofdpersonen na. Of doe een stopdans op het intromuziekje van een filmpje.
4. Maak al jong samen afspraken
Bied je kleintje regelmaat door samen afspraken te maken over mediagebruik. Koppel het bijvoorbeeld aan andere vaste momenten op de dag. ‘Na de boterham mag je een filmpje kijken.’ Zo hoef je hier niet elke dag opnieuw over in gesprek te gaan.
5. Geef je ukkie uitleg over het gebruik van digitale media
Leer je kind bijvoorbeeld om een pagina niet weg te klikken als daar iets staat wat gek of spannend is, maar naar een volwassene toe te gaan. Zo help je je kind beter om te gaan met media, maar ook om zich bewust te zijn van wat ze zien. Of lees samen boekjes over dit onderwerp, er zijn al best veel leuke prentenboeken over ukkies, ouders en schermpjes.
Over het onderzoek
Het Iene Miene Media onderzoek van Netwerk Mediawijsheid is een jaarlijks herhaald kwantitatief onderzoek naar het mediagebruik in gezinnen met jonge kinderen van 0 t/m 6 jaar. Het onderzoek is in februari 2025 uitgevoerd middels een online kwantitatieve survey onder 1021 ouders van kinderen in Nederland in de leeftijdscategorie 9 maanden t/m 6 jaar.
Podcast-aflevering over ukkies en schermtijd
Meer weten over jonge kinderen en schermtijd? Luister dan nu naar aflevering 12 Ukkies en schermen van dé digital parenting podcast ‘Snap jij het nog?’ die ik maak samen met twee andere mediacoaches.