Kinderen doen soms ondeugende dingen die hun ouders niet goed zouden vinden als ze ervan af zouden weten. Simpelweg omdat ze dingen willen ontdekken en omdat het spannend is om iets te doen wat niet mag. Toen ik een jaar of 8 was, gingen we bij een vriendinnetje weleens stiekem vreemden bellen door willekeurig een telefoonnummer te draaien. Als de nietsvermoedende onbekende opnam, bedachten we een onzinverhaaltje. Al snel werd er opgehangen, of de vreemde aan de andere kant van de lijn speelde het spelletje mee. Meer dan een minuut zal zo’n telefoontje niet geduurd hebben, veel langer konden we de lachkriebels niet inhouden. Als je net als ik bent opgegroeid voor het internettijdperk, dan heb je als kind vast ook weleens zo’n telefoontje gepleegd. Veel kwaad kon het niet. Kinderen van nu hebben een andere – minder onschuldige – variant tot hun beschikking: videochatten met onbekenden. En net zomin als mijn ouders destijds wisten dat ik voor de lol willekeurige vreemden had gesproken, heb jij er als ouder waarschijnlijk ook geen idee van dat je kind dit weleens doet.

Tijdens de coronaperiode maakte de videochatdienst Omegle een enorme opmars bij Nederlandse kinderen, mede aangewakkerd door videos op TikTok. Via Omegle kon je anoniem videobellen en chatten met onbekenden van over de hele wereld. Registratie niet nodig, leeftijdscontrole niet van toepassing. Voor veel kinderen in de basisschoolleeftijd een spannende omgeving. Zo kwamen zij eenvoudig in contact met anderen, soms helaas ook met volwassenen die seksuele handelingen met zichzelf verrichten. En daar bleef het helaas niet altijd bij. Een moeder uit mijn netwerk hoorde destijds van haar zoon dat alle kinderen uit zijn klas (groep 8) op Omegle zaten om met onbekenden te chatten, en daarbij allerlei lichaamsdelen lieten zien en op verzoek van de onbekende ook hun gezicht. Dat geeft als ouder toch een onbestemd gevoel.

Talloze videochatdiensten

Gelukkig is de populaire videochatdienst sinds november 2023 gesloten na een rechtszaak over het faciliteren van kindermisbruik. De oprichter gaf daarna zelf ook toe dat Omegle een strijd voerde tegen dit misbruik. Nu haal je misschien opgelucht adem omdat de dienst niet meer beschikbaar is, maar niet voor lang. Google maar eens naar ‘alternatief Omegle’ en er verschijnt een hele waslijst aan andere chatdiensten die contact met onbekenden faciliteren, zoals Chatroulette, Kik en Minichat.

Als ouder ben je in eerste instantie misschien geneigd om je kind te verbieden om dit soort videochatdiensten te gebruiken. Maar dat zal waarschijnlijk niet veel uithalen, want de kans is natuurlijk groot dat je kind het stiekem doet, al dan niet bij vriendjes of vriendinnetjes thuis waar ouders wellicht wat minder toezicht houden op het schermgebruik van hun kind. Net zo min als je je kind in de offline wereld kunt beschermen tegen alle mogelijke gevaren, kun je je kind ook nooit helemaal beschermen tegen alle online risico’s. Natuurlijk is het belangrijk aandacht te besteden aan de veiligheid van je kind online, maar de balans mag niet doorslaan naar alleen beschermen en afschermen. Dat maakt kinderen namelijk minder online weerbaar, blijkt uit onderzoek.

Zo min mogelijk nadelen

Wat kun je als ouder dan doen om te zorgen dat je kind zo min mogelijk nadelen ondervindt tijdens het videochatten met onbekenden?

• Merk je dat videochatten speelt bij je kind of in diens omgeving? Of vermoed je dat je kind dit weleens doet? Maak het bespreekbaar. Praat samen over de voor- en nadelen en probeer onbevooroordeeld naar je kind te luisteren. Je kunt best aangeven dat je het geen prettig idee vindt als je kind online met vreemden praat, maar wees niet te afwijzend. Houd de lijnen open, zodat je kind naar je toe kan komen als het online iets minder leuks heeft meegemaakt;
• Adviseer je kind om niet de webcam of camera te gebruiken tijdens het videochatten. Ook een incognitobrowser of VPN-connectie is veiliger, omdat de identiteit van je kind daardoor beter beschermd is;
• Adviseer je kind om alleen zulke diensten te gebruiken als het samen met vrienden is, niet alleen;
• Adviseer je kind de modus voor volwassenen uit te schakelen, zodat je kind alleen met andere kinderen kan praten (niet waterdicht natuurlijk: volwassenen kunnen zich online eenvoudig als kind voordoen);
• Adviseer je kind om geen persoonlijke informatie vrij te geven zoals naam, e-mailadres, telefoonnummer, woonadres of naam van de school;
• Geef je kind mee om te luisteren naar z’n onderbuikgevoel. Als je kind het gevoel heeft dat iemand niet pluis is, bijvoorbeeld door overdreven vriendelijk of lief te doen, veel complimentjes te geven, leer je kind dan om daar naar te handelen door het gesprek te verlaten (en de persoon eventueel te blokkeren als dat mogelijk is);
• Leer je kind om zich niet door anderen te laten overhalen om dingen tegen zijn of haar zin in te doen;
• Word niet boos als je kind je in vertrouwen vertelt dat het online iets naars heeft meegemaakt. Wees juist blij dat je kind jou in vertrouwen durft te nemen. Straf je kind niet door de toegang tot internet te ontzeggen, want dan neemt je kind je bij een eventuele volgende keer waarschijnlijk niet meer in vertrouwen.

Meer weten over kinderen, schermtijd, smartphones en social media?
Meld je hier aan voor mijn mailinglist. Als bonus ontvang je gratis mijn e-book 5 valkuilen van schermstrijd in je gezin!