Wat je kunt doen om de online veiligheid van je kind te beschermen

Vandaag is het Safer Internet Day. Het doel van deze dag is om van het internet een veiligere en betere plek te maken voor iedereen, vooral voor kinderen en jongeren. Kinderen zijn vaak al jong online en worden daar – naarmate ze ouder worden – steeds zelfstandiger, net als in de offline wereld. Aan jou als ouder de taak om ze daarbij goed te begeleiden en te beschermen tegen schadelijke invloeden, totdat ze oud en (media)wijs genoeg zijn om zelf bewuste en veilige keuzes te maken.

Hoe bescherm je je kind in een digitale wereld met een eindeloze hoeveelheid websites, apps, filmpjes, afbeeldingen en gebruikers? Een wereld met een onafgebroken stroom aan social media content, waar kinderen bovendien ook zelf aan bijdragen en op reageren. En een wereld waarin iedere dag nieuwe technologische ontwikkelingen het licht zien. Digitale technologieën waar de meeste mensen nu nog maar weinig van begrijpen, en waarvan we ook nog nauwelijks kunnen bevatten hoeveel invloed ze op ons leven – en dat van onze kinderen – gaan hebben (zoals kunstmatige intelligentie of de hersenchip van Elon Musk).

Misschien zakt de moed je nu in de schoenen. Want hoe kun je je kind ooit volledig beschermen op dat oneindige, nooit stilstaande wereldwijde web? Het antwoord: dat kan niet. Net zo min als je je kind in de offline wereld kunt beschermen tegen alle mogelijke gevaren die er zijn. Dat betekent niet dat je passief achterover kunt leunen en je kind online z’n gang kan laten gaan. Je laat je jonge kind toch ook niet zelfstandig een wereldreis maken? Je doet je best om je kind zo goed mogelijk te begeleiden tijdens het opgroeien, zodat het steeds zelfstandiger de wijde wereld in kan trekken. Stapje bij beetje, aangepast aan de behoeften en de ontwikkeling van je kind. Die wereldreis? Die moet maar wachten tot je kind minimaal 18 is.

Praktische tips om je kind online te beschermen
In de digitale wereld van vandaag is het beschermen van je kind een prioriteit. Met de overvloed aan informatie en interactiemogelijkheden online, is het belangrijk om als ouder bij je kind bewustzijn te creëren en daarnaast proactieve maatregelen te nemen.

Drie proactieve maatregelen om de veiligheid van je kind op internet te beschermen

1. Stel ouderlijk toezicht in
Een open deur misschien, maar dit is de basisvoorwaarde als je kind weleens online is. Hiermee werp je een eerste beschermingslaag op tegen slechte sites, foute apps, mensen met verkeerde intenties en andere schadelijke online invloeden. Wat je met zo’n programma ondervangt hangt af van welke manier van ouderlijk toezicht je gebruikt en hoe je dit instelt. Ook handig is dat je kan bekijken hoeveel tijd je kind online doorbrengt en aan welke apps en sites het de meeste tijd besteedt. Ouderlijk toezicht kun je instellen via bijvoorbeeld Google Family Link, Delen met Gezin van Apple, maar er zijn ook andere programma’s zoals Quostudio, Ourpact en Life360.

Deze programma’s hebben talloze mogelijkheden, zoals een algemene tijdslimiet instellen en/of tijdslimieten per app, een beperking opleggen aan welke apps je kind kan gebruiken, voorkomen dat je kind zelf online aankopen kan doen in een app en nog veel meer. Check de opties van het door jou gekozen programma en pas de instellingen naar eigen wens aan.

Mocht je kind net een smartphone hebben, dan is het als ouders soms even zoeken en experimenteren met de vele instellingen en wat deze wel en niet kunnen. Een handige instelling bij Apple is bijvoorbeeld om de contacten van je kind te beheren, het nadeel daarvan is dan weer dat dit alleen geldt voor Telefoon, FaceTime, Berichten en iCloud en niet voor contacten via WhatsApp, andere social media of bijvoorbeeld in de chat van games. Een ‘groomer’ zoekt vaak contact met zijn slachtoffers via de DM-functie van een social media app zoals TikTok of Snapchat, of de chatfunctie van een game zoals Roblox.

Ook handig: zorg dat je kind geen betaalde apps kan downloaden en in-app aankopen kan doen. Je zal de eerste niet zijn die honderden of zelfs duizenden euro’s verliest terwijl je kind zich van geen kwaad bewust is.

Omdat alleen het instellen van ouderlijk toezicht op het apparaat of de apparaten die je kind gebruikt niet waterdicht is, is het belangrijk ook de instellingen van de individuele apps onder de loep te nemen (zie punt 2).

2. Check de instellingen van apps
Ouderlijk toezicht programma’s ondervangen dus (lang) niet alle online risico’s die op de loer liggen. Check daarom ook per app de standaardinstellingen en pas die aan naar eigen wens. Denk aan apps zoals WhatsApp, Roblox, YouTube, TikTok, Snapchat en Discord. Zo kun je (proberen te) voorkomen dat onbekenden contact met je kind kunnen opnemen. Niet alle apps hebben dezelfde instellingsmogelijkheden. Zo heeft Snapchat wel de mogelijkheden om ouderlijk toezicht in te stellen, maar WhatsApp niet. Dit komt omdat WhatsApp niet is toegestaan voor kinderen onder de 16 jaar. Wel kun je WhatsApp zo instellen dat je kind maximaal beschermd is tegen mogelijke risico’s. Je kind kan dit echter ook zelf weer aanpassen.

Wil je voorkomen dat je kind al ‘Googlend’ in aanraking komt met expliciete content zoals pornografie aanloopt, dan kun je Google Safe Search instellen. Dit doe je door naar de Google app te gaan, in te loggen (met je eigen account) en daar ‘Google SafeSearch’ in te schakelen. Als je kind een eigen Google-account heeft, staat deze instelling standaard aan. Let op, ook dit is niet waterdicht: Google geeft zelf aan dat het niet 100% nauwkeurig is. Wist je trouwens dat er ook speciale zoekmachines voor kinderen zijn? Zoekmachines Jeugdbieb.nl, Meestersipke.nl en Koekeltjes.nl laten alleen zoekresultaten zien die geschikt voor kinderen zijn.

Ook YouTube heeft een ‘beperkte modus’ (safe mode) waarmee je bepaalde content voor je kind kunt afschermen. Je verkleint hiermee de kans dat je content tegenkomt die niet geschikt is voor kinderen.

3. Doe de leeftijdscheck
Is je kind liefhebber van gamen? PEGI geeft leeftijdsadvies over games. Het beoordeelt de geschiktheid van een game voor een bepaalde leeftijd, niet de moeilijkheidsgraad.

Vier punten over online veiligheid om met je kind te bespreken
Naast bovenstaande stappen is het essentieel om bewustzijn bij je kind creëren over online veiligheid. Net als in de offline wereld kun je je kind namelijk niet voor alle online gevaren afschermen. Je kind moet zelf weerbaar worden en leren om beslissingen te nemen om zijn of haar eigen online veiligheid te beschermen. Praat met je kind hierover. Hieronder een aantal onderwerpen om samen te bespreken:

1. Deel geen persoonlijke informatie
Laat je kind online alleen z’n voornaam of een nickname gebruiken. Geef je kind mee dat het online nooit persoonlijke gegevens met onbekenden deelt, zoals geboortedatum, woonadres, school, sportclub, telefoonnummer. En natuurlijk ook om niet zomaar foto’s van zichzelf, z’n locatie of z’n identiteitsbewijs of wachtwoorden te delen online. Leg uit waarom. Kinderen zijn vaak (te) goed van vertrouwen en hebben ook nog geen besef hoe omvangrijk het world wide web in werkelijkheid is.

2. Wees voorzichtig met het delen van foto’s en filmpjes van anderen online
Laat je kind weten dat het net zo belangrijk is om ook de privacy van anderen te respecteren. Foto’s, filmpjes en andere persoonlijke informatie van anderen online delen mag dus niet zonder hun toestemming. Doe je dit wel, dan kan dat veel nadelige gevolgen hebben voor een ander

Naaktfoto’s van anderen doorsturen is een absolute no go. Helaas krijgt volgens de politie elke jongere een keer met online shaming te maken. Als ontvanger van een foto of als slachtoffer. Doorsturen is niet OK! Het nieuwe nummer ‘Stukje van mij’ dat zangeres MEAU gisteren lanceerde, heeft ook deze boodschap. Check ook die aangrijpende videoclip! Wist je trouwens dat het zelfs strafbaar is om ongevraagd afbeeldingen van seksuele aard van een andere persoon openbaar te maken?

3. Wees op je hoede in contact met onbekenden
Helaas zijn er – net als in de echte wereld – ook online mensen die niet het beste met een ander voor hebben. Denk aan ‘groomers’ (digitale kinderlokkers), maar ook online oplichters die uit zijn op geld door valse (betaal)links te sturen. Waarschuw je kind voor dit soort praktijken. Spreek af dat het nooit reageert op berichten of volgverzoeken van onbekenden, nooit adresgegevens deelt of een afspraak met een vreemde maakt, maar ook niet op links in berichtjes van onbekenden klikt.

Kijk samen naar de Klokhuis-aflevering ‘Je lijf is van jou’ over grooming. Door deze aflevering is vorig jaar zelfs een dader opgespoord en berecht. De verdachte deed zich op TikTok voor als Tim van 14 jaar. Hij manipuleerde jonge meisjes van 7 tot 12 jaar en verleidde hen tot het sturen van seksfilmpjes en naaktfoto’s. Deze misbruikzaak kwam aan het licht na de aflevering van Klokhuis. Een van de slachtoffers, een meisje van 11, herkende het onderwerp in een Klokhuis-aflevering uit haar eigen leven (bron: NOS).

4. Ga aardig en respectvol met anderen om
Last but not least: leer je kind om online hetzelfde met anderen om te gaan als offline. Wees aardig en respectvol en praat een online ruzie liever persoonlijk uit dan in de chat. Kinderen voelen vaak niet goed aan dat online uitspraken net zo hard – en vaak zelfs nog harder – aankomen, een gemeen ‘grapje’ is zo gemaakt. Kijk ook zo nu en dan mee met wat je kind op internet en in sociale apps doet.

Wil je regelmatig tips, tricks en inzichten ontvangen over kinderen en schermtijd? Meld je hier aan voor mijn mailinglist. Als bonus ontvang je gratis mijn e-book De 5 valkuilen van schermstrijd in je gezin!