Zo bewaak je je privacy – en die van je kind – op TikTok

Ondanks dat het social media platform TikTok de gemoederen flink bezighoudt vanwege kritiek op de lakse omgang met privacy, het algoritme dat verslaving in de hand werkt en het verspreiden van desinformatie, kreeg de populaire social media app er vorig jaar een hoop Nederlandse gebruikers bij. Het percentage TikTok-gebruikers groeide in 2022 met 34 procent naar 4 miljoen Nederlanders, waarvan zo’n 2,5 miljoen mensen dagelijks actief zijn op het platform.

Hoewel Instagram vorig jaar ook een aanzienlijke groei doormaakte in Nederland (18%) en het aantal gebruikers – 7,8 miljoen Nederlanders waarvan 4,7 miljoen dagelijkse gebruikers – nog altijd groter is dan TikTok, lijkt de populariteit van Instagram bij jonge gebruikers af te nemen. Ook de liefde voor YouTube neemt wat af onder de jongere doelgroepen. Zij bevinden zich steeds vaker op TikTok, Snapchat of het nieuwe platform BeReal.

Claims en kritiek
Terug naar TikTok, inmiddels een van de meest gedownloade apps ter wereld met meer dan een miljard gebruikers. Bijna de helft van alle mensen op TikTok wereldwijd is tussen de 16 en 24 jaar oud, en sommigen zelfs nog jonger. In 2019 legde de Amerikaanse Federal Trade Commission aan het moederbedrijf van TikTok ‘ByteDance’ een boete op van 5,7 miljoen dollar voor het verzamelen van informatie van kinderen onder de 13 jaar in strijd met de Children’s Online Privacy Protection Act, wat leidde tot een soortgelijk onderzoek in het VK. TikTok heeft nu een modus voor alleen kinderen en profielen onder de 16 zijn standaard privé. Helaas geven veel jongere kinderen een valse leeftijd op om de leeftijdsgrens van 13 jaar te omzeilen, waardoor zij vaak alsnog ongeschikte content te zien krijgen en hun profiel niet afgeschermd is.

Inmiddels heeft ook de Consumentenbond in samenwerking met Stichting Take Back Your Privacy een claim ingediend tegen TikTok. Zij stellen dat TikTok de privacy- en consumentenrechten van de gebruikers van de TikTok-app schendt, in het bijzonder de rechten van (Nederlandse) kinderen. Zij eisen een schadevergoeding van 2 miljard euro, het stoppen van het onrechtmatig handelen en de vernietiging van de onrechtmatig gekregen persoonsgegevens.

TikTok heeft ook kritiek gekregen vanwege de Chinese afkomst van ByteDance. In 2020 werd het platform daarom al verboden in India. TikTok ontkent echter dat de Chinese overheid toegang heeft tot de gegevens van gebruikers.

Tot voor kort werden de gebruiksgegevens van Europese TikTok-gebruikers opgeslagen in de VS en Singapore, maar vanaf 2 december 2022 zijn deze voor werknemers vanuit veel meer landen toegankelijk, óók vanuit China waar moederbedrijf ByteDance gevestigd is. Op die datum gingen de nieuwe gebruikersvoorwaarden van TikTok in. TikTok biedt geen garantie dat ze de GDPR de Europese privacywetgeving rondom persoonsgegevens, naleeft. In Nederland is men bang dat persoonsgegevens van Nederlandse gebruikers in handen van de Chinese overheid terecht komen.

TikTok incasseert jaarlijks miljarden winst door advertentieverkoop. Die advertenties kan TikTok verkopen door de persoonsgegevens – waaronder die van kinderen – te gebruiken die het bedrijf verzamelt. Gebruikers van TikTok worden onvoldoende, onduidelijk en onjuist geïnformeerd over de manier waarop hun persoonsgegevens worden verzameld en gebruikt, aldus de indieners van de Nederlandse claim. Bovendien stellen zij dat TikTok veel meer gegevens dan nodig verzamelt, zonder een geldige grondslag.

Zo veilig mogelijk op TikTok
Alle claims, kritiek en negatieve publicaties ten spijt groeit TikTok dus hard in Nederland, en ook steeds meer twintigers, dertigers en veertigplussers ontdekken het platform. Wil je zelf ondanks de privacy- en andere bezwaren de populaire app gebruiken, of sta je je kind toe om op het platform actief te zijn, dan kun je de app en smartphone zo instellen dat jij of je kind zo weinig mogelijk data met TikTok (en/of anderen) deelt.

Veel van de gegevensverzameling door TikTok is nodig als je gebruik wilt maken van de volledige functionaliteit van de app, maar er zijn instellingen waarmee je dit kunt beperken en gepersonaliseerde advertenties kunt uitschakelen. Hieronder lees je hoe je dit doet.

Voorkom dat je TikTok-account gekoppeld is aan andere social media profielen zoals Facebook en Google en gebruik het liefst een ‘burner’ emailadres, dat is een emailadres dat je verder niet voor belangrijke zaken gebruikt.

Om gepersonaliseerde advertenties in of uit te schakelen, ga je naar Me en selecteer … om je instellingen te openen. Ga vervolgens naar Privacy, Safety, Personalise en Data en zet de functie op Off.

Om je gegevens op te vragen en te zien wat TikTok van je weet, ga je naar Profile en tik je op … om je instellingen te openen. Ga naar Privacy, Personalise en Data, Download TikTok Data.

Met TikTok kun je je account als privé instellen, zodat alleen mensen die jij goedkeurt je kunnen volgen en je video’s kunnen bekijken. Dit heeft wel gevolgen voor de functionaliteit. Met een privéaccount kunnen andere gebruikers je videos niet Duetten, Stitchen of video’s downloaden. Je kunt het publiek voor je video’s beperken in de privacy-instellingen van TikTok. Om je account als privé in te stellen, gaat je naar Me, tik op …, Privacy, Turn Private Account On. Je account op privé zetten zal je helaas alleen beschermen tegen het delen van informatie met anderen, niet tegen het delen van gegevens met TikTok zelf.

Om het delen van gegevens met TikTok tot het minimum te beperken, moet je aan de slag met de machtigingsinstellingen op je smartphone. Als je een iPhone bezit, kun je Apple’s App Tracking Transparency-functie gebruiken om het vermogen van TikTok om je activiteit bij te houden te beperken.

Instellingen voor kinderen
Vanaf januari 2021 heeft TikTok standaardinstellingen voor kinderen tot en met 17 jaar aangepast. Als de (ingestelde) leeftijd van je kind onder de 16 jaar is, dan is het account automatisch ingesteld als privé-account.

Accounts van kinderen van 13 t/m 15 jaar staan nu standaard op privé: alleen als je het toestaat kan iemand je volgen. Voor commentaar plaatsen bij je video’s zijn er voor 13- tot 15-jarigen alleen nog de opties ‘vrienden’ of ‘niemand’. Voor deze leeftijdsgroep staat de optie om je video’s aan anderen aan te bevelen nu standaard uit.

De Duet en Stitch opties zijn alleen nog beschikbaar voor 16 jaar en ouder. Bij 16- en 17-jarigen is de standaardinstelling voor deze optie nu ‘vrienden’.

Video’s downloaden kan alleen nog als ze gemaakt zijn door 16-jarigen of ouder. Voor 16- en 17-jarigen staat downloads toestaan standaard uit.

Gebruikte je kind al TikTok voor januari 2021? Kijk dan of het wel goed staat ingesteld in de app.

Meer over het veilig(er) instellen van TikTok voor je kind, lees je hier.

Bronnen
Consumentenbond
Marketingfacts
Stichting Take back your privacy
Wired

Meer weten?
Wil je meer weten over kinderen en online media en over mediaopvoeding in het algemeen? Volg me op Instagram, LinkedIn of meld je hieronder aan voor mijn mailinglist en ontvang gratis mijn e-book 5 valkuilen van schermstrijd in je gezin.