De ‘beste’ leeftijd voor de eerste smartphone van je kind

Een leven zonder smartphones is bijna niet meer voor te stellen. Daar denkt mijn schoonvader anders over, maar hij is een uitzondering: 9 op de 10 Nederlanders heeft een mobiele telefoon.  Dagelijks appen, posten, scrollen, chatten, snappen en tiktokken we met z’n allen wat af. Jonge kinderen kunnen vaak niet wachten tot ze zelf zo’n felbegeerde smartphone hebben. Ze confronteren hun ouders al jong met de vraag op welke leeftijd ze een eigen smartphone krijgen. Best een lastige vraag, want er is (nog?) geen algemene regel of officiële overheidsrichtlijn waar je je als ouder aan vast kunt houden, al zou dat wel behulpzaam zijn.

In Nederland heeft 60 procent van de kinderen van 8 jaar al een smartphone. Van de 12-jarigen heeft inmiddels 90 procent een eigen mobieltje.  In Amerika krijgen kinderen gemiddeld pas een paar jaar later een eerste smartphone, zo tussen de 10 en 14 jaar oud. Van de 10-jarigen had in de Verenigde Staten in 2021 ‘slechts’ 42 procent een eigen mobieltje. Ik vermoed dat dit verschil deels te verklaren is doordat kinderen in Nederland al wat jonger zelfstandig op pad gaan naar school, sport en vrienden. De afstanden zijn hier kleiner en met de fiets zijn ze overal zo. Dan is het natuurlijk handig als ze hun ouders kunnen bereiken als dat nodig is. In de Verenigde Staten zijn kinderen vaker afhankelijk van hun ouders voor het brengen en halen naar school, sport en vrienden of nemen ze de schoolbus. Bovendien gaan kinderen in Nederland rond 12-jarige leeftijd al naar de middelbare school, terwijl Amerikaanse kinderen van die leeftijd dan op de ‘middle school’ zitten en pas rond 14-jarige leeftijd naar de highschool gaan.

Vriendjes met telefoon

De sociale omgeving van een kind heeft grote invloed op wanneer een kind de eerste smartphone krijgt. Soms willen ouders liever nog een paar jaar wachten omdat ze hun kind eigenlijk te jong vinden, maar zwichten ze voor de druk van buitenaf: vriendjes en vriendinnetjes die wel al een telefoon hebben. En zo verschuift ongemerkt de leeftijd waarop kinderen hun eerste smartphone krijgen naar een steeds vroeger moment in hun leven. Schokkend: een kwart van de Britse 3- en 4-jarigen heeft al een eigen smartphone.

Het is natuurlijk makkelijker gezegd dan gedaan, maar toch zeg ik het: mocht jij in een situatie komen waarin je kind om een smartphone vraagt ‘omdat iedereen er al eentje heeft’, probeer je daar dan niet door te laten beïnvloeden. Houd zelf de regie over de beslissing op welke leeftijd je kind een telefoon mag. Laat je niet verleiden om mee te gaan in het argument dat vriendjes, vriendinnetjes of klasgenootjes al een smartphone hebben. Want in de ogen van een kind zijn een paar klasgenootjes al ‘iedereen’. Elke ouder heeft zijn eigen wijze van opvoeden. Sommige ouders zijn bewuster met schermtijdkwesties bezig dan andere. Zo heeft elk gezin zijn eigen spelregels.

Afspraken over smartphone leeftijd kinderen

Wat natuurlijk heel goed kan helpen is om als ouders onderling afspraken te maken. Liefst met de ouders van alle klasgenootjes van je kind en al voordat de kinderen 8 worden, dus als ze in groep 3 of 4 zitten. Ik ken ouders die zo’n afspraak hebben gemaakt: de kinderen uit de klas van hun zoon krijgen geen smartphone voordat ze in groep 8 zitten. In een Ierse regio vlak bij Dublin hebben acht basisscholen, sportverenigingen en ouders ook zo’n onderlinge afspraak gemaakt. Basisschoolkinderen mogen nog geen mobiele telefoon hebben, ook niet thuis en in hun vrije tijd. Pas als ze naar de middelbare school gaan, krijgen ze hun eerste smartphone. Ouders bepalen zelf of ze aan dit initiatief deelnemen. Veel ouders zijn er blij mee, want door deze afspraak wordt het voor hen een stuk makkelijker om nee te zeggen tegen hun kinderen. Ze kunnen nu de school – de initiatiefnemer – de ‘schuld’ geven.

Kinderen door smartphone steeds korter jong

Houd je je momenteel bezig met de vraag op welke leeftijd jouw kind een smartphone krijgt? Denk niet te lichtzinnig over deze beslissing. Met een mobieltje op zak hebben kinderen toegang tot de wereld van de volwassenen terwijl ze zelf nog kwetsbaar zijn. Hun wereldbeeld en levenservaring zijn beperkt en hun impulsbeheersing is nog in ontwikkeling. Kritisch reflecteren op hun eigen gedrag en dat van anderen is lastig en ze laten zich vaak leiden door hun emoties. Rachel Harper, het hoofd van de Ierse school die het eerdergenoemde initiatief nam, zegt dat kinderen ‘steeds korter jong zijn’, en daarmee heeft ze een punt. Inmiddels pleiten doktoren in heel Ierland voor een smartphoneverbod voor kinderen tot 16 jaar.  En in steeds meer Europese landen, waaronder in ons eigen land, pleiten groepen ouders voor een nieuwe leeftijdsnorm voor smartphones en verenigen zij zich om hier onderlinge afspraken over te maken. Een nieuwe leeftijdsnorm voor smartphones is natuurlijk goed, maar helaas vergeten ouders wel eens hun eigen voorbeeldrol, en ook dat niet alle (mentale) problemen van de jeugd op de smartphone afgeschoven kunnen worden.

Goede leeftijd voor eerste telefoon van je kind

In plaats van naar leeftijd kun je beter kijken naar de ontwikkeling van je kind, voordat je besluit of het een smartphone krijgt. Heeft je kind bijvoorbeeld verantwoordelijkheidsgevoel, en laat het weten wanneer het weggaat en thuiskomt? Houdt het zich aan regels en afspraken? Toont je kind empathie en denkt het aan anderen? En, last but not least: waar wil het dat mobieltje eigenlijk voor gebruiken?
Wat ook meespeelt is dat een kind van 12 jaar of jonger meer openstaat voor ouderlijk advies en begeleiding dan een kind dat al naar de middelbare school gaat en vol in de puberteit zit. Dus wil je je kind op een verstandige manier leren omgaan met die telefoon voordat het zich van je losmaakt, dan is 11 of 12 jaar waarschijnlijk een betere leeftijd om te beginnen dan wachten totdat je kind bijvoorbeeld 14 is.

Krijgt je kind dan ‘eindelijk’ die felbegeerde smartphone, dan hoef je nog niet meteen toegang tot alle social media toe te staan. Ook al ervaren lang niet alle gebruikers dit zo, toch kunnen social media een risico vormen voor het welzijn van kinderen en jongvolwassenen. De Amerikaanse overheid heeft onlangs zelfs een publieke gezondheidswaarschuwing hierover afgegeven.  Eerder kwam er zo’n gezondheidswaarschuwing voor alcohol, tabak en obesitas. Zonder socialmedia-apps is zo’n smartphone natuurlijk een stuk minder interessant voor je kind. En dan kun jij je rustig gaan voorbereiden op de volgende vraag: ‘Mama, wanneer mag ik op TikTok?’

NB: Dit is een geactualiseerde versie van mijn oorspronkelijke blogpost van 13 mei 2024.

Meer weten over kinderen, schermtijd, smartphones en social media?
Meld je hier aan voor mijn mailinglist. Als bonus ontvang je gratis mijn e-book 5 valkuilen van schermstrijd in je gezin!