Zo bescherm je de online privacy van je kind

Veel kinderen brengen dagelijks flink wat tijd online door, gemiddeld al gauw een paar uur. Net als volwassenen hebben zij recht op online privacy. Maar hoe zit het eigenlijk met die online privacyrechten voor kinderen? En hoe bescherm je de privacy van je kind online?

Wat zijn de privacyrechten van kinderen?
Ongeveer een derde van de wereldbevolking bestaat uit kinderen. Zij zijn afhankelijk van hun ouders, verzorgers en anderen. Kinderen hebben recht om op te groeien in een veilige omgeving. Dit staat in het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind, dat in 1989 door de Verenigde Naties werd aangenomen. In dit Kinderrechtenverdrag staan 54 artikelen met afspraken over de rechten van kinderen en jongeren tot 18 jaar, zoals rechten op het gebied van onderwijs, gezondheid, en bescherming tegen misbruik en uitbuiting. Het zijn de minimumeisen waaraan voldaan dient te worden in de omgang met en zorg voor kinderen. Door iedereen en in het belang van ieder kind. Bijna alle landen in de wereld hebben het Kinderrechtenverdrag ondertekend. Nederland deed dat in 1995. Landen die dit verdrag ondertekend hebben, moeten zorgen dat al hun wetten en regels voldoen aan de eisen die in het verdrag staan.

In het Kinderrechtenverdrag is ook een artikel (16) opgenomen over privacy van kinderen. Hierin staat dat geen enkel kind mag worden onderworpen aan willekeurige of onrechtmatige inmenging in zijn of haar privé- en gezinsleven, zijn of haar woning of zijn of haar correspondentie, en ook niet aan onrechtmatige aantasting van zijn of haar eer en goede naam. Het kind heeft recht op bescherming door de wet tegen zulke inmenging of aantasting.

De Nederlandse overheid moet kinderen dus beschermen tegen inmenging in hun privé- en gezinsleven. Ook ouders moeten de privacy van hun kind respecteren en beschermen. Hetzelfde geldt voor scholen en hulpverleners.

Welke rechten hebben kinderen online?
In 2021 is het VN Kinderrechtenverdrag uitgebreid met een nieuw artikel over kinderrechten in de digitale wereld. Want de rechten van ieder kind moeten natuurlijk ook in de digitale wereld worden gerespecteerd en beschermd. Hier zijn enkele van de belangrijkste digitale privacyrechten voor kinderen:

Informed consent en educatie:
Kinderen moeten worden onderwezen over online privacy en digitale veiligheid. Ze moeten leren hoe ze veilige keuzes kunnen maken en wanneer en hoe ze toestemming geven voor het delen van persoonlijke informatie.

Toestemming en informatie:
Kinderen hebben het recht om geïnformeerde toestemming te geven voor het verzamelen en verwerken van hun persoonlijke gegevens. Ouders of wettelijke vertegenwoordigers moeten betrokken worden als het kind niet in staat is zelf toestemming te geven.

Organisaties zijn verplicht duidelijke informatie te verstrekken over hoe ze gegevens verzamelen, gebruiken en delen. Kinderen hebben het recht om bezwaar te maken tegen de verwerking van hun persoonsgegevens als er geen dwingende redenen zijn om deze te verwerken.

Toegang tot opgeslagen gegevens:
Kinderen en hun ouders hebben het recht om gemakkelijk toegang te krijgen tot de opgeslagen gegevens, deze te corrigeren indien onjuist, en te eisen dat onnodige of onwettige gegevens worden gewist. Kinderen hebben het recht om hun persoonlijke gegevens te laten verwijderen als deze niet langer nodig zijn voor het oorspronkelijke doel waarvoor ze zijn verzameld.

Gegevensbeveiliging:
Organisaties die persoonlijke gegevens van kinderen verwerken, moeten adequate beveiligingsmaatregelen implementeren om de gegevens te beschermen tegen ongeautoriseerde toegang, datalekken en andere vormen van misbruik.

Privacy by design:
Digitale producten en diensten die specifiek gericht zijn op kinderen moeten vanaf het ontwerp rekening houden met privacy. Dit houdt in dat privacybescherming is geïntegreerd in de ontwikkeling van de digitale producten. In Nederland verscheen daarom de Code voor Kinderrechten voor ontwikkelaars en ontwerpers van digitale diensten.

Bescherming tegen profilering en targeting:
Kinderen hebben het recht om beschermd te worden tegen geautomatiseerde profilering en targeting op basis van hun online gedrag ten behoeve van adverteerders. Dit moet voorkomen dat zij op basis van geautomatiseerde processen (denk aan algoritmen) beslissingen nemen die aanzienlijke gevolgen kunnen hebben voor hen. Wanneer je kind 13 jaar is, zijn er al 72 miljoen datapunten bewaard, aldus Australisch onderzoek.

Bescherming tegen digitale toezichtpraktijken:
Kinderen hebben het recht om beschermd te worden tegen digitale toezichtpraktijken die hun privacy onnodig schenden. Toezicht moet proportioneel zijn en rekening houden met de ontwikkelende capaciteiten van het kind.

Zo bescherm je de privacy van je kind op internet
Ik snap dat je door de bomen het bos misschien niet meer ziet. Door de enorme verwevenheid tussen de digitale en de offline wereld is het een bijna onmogelijke opgave om je eigen online privacy goed te bewaken, laat staan die van je kind. Maar je bent al heel goed bezig als je je bewust bent van het bestaan van de digitale kinderrechten. En als je aandacht besteed aan de volgende drie punten, kom je al een heel eind bij het beschermen van de privacy van je kind online:

1. Deel zo min mogelijk persoonlijke gegevens van je kind op internet (dit geldt ook voor foto’s en filmpjes)
Zorg dat je zo min mogelijk informatie van en over je kind online deelt, zowel op social media als op andere online kanalen. Maak alleen ergens een account voor je kind aan als het echt noodzakelijk is en deel daarin dan zo min mogelijk persoonlijke gegevens.

Wees terughoudend met het delen van foto’s van je kind online, zowel door jezelf, door je kind als door anderen. Wees je er bewust van dat foto’s en filmpjes van je kind ook persoonsgegevens zijn (zodra mensen herkenbaar in beeld komen, zijn het persoonsgegevens).

Laat je kind online alleen z’n voornaam of een nickname gebruiken. Geef je kind mee dat het online nooit persoonlijke gegevens met onbekenden deelt, zoals geboortedatum, woonadres, school, sportclub, telefoonnummer. En natuurlijk ook om niet zomaar foto’s van zichzelf, z’n locatie of z’n identiteitsbewijs te delen online. Leg uit waarom. Kinderen hebben vaak geen besef hoe omvangrijk het world wide web in werkelijkheid is.

Laat je kind weten dat het net zo belangrijk is om ook de privacy van anderen te respecteren. Foto’s, filmpjes en andere persoonlijke informatie van anderen online delen mag dus niet zonder hun toestemming.

2. Zorg voor goede privacy instellingen
Zorg dat je ‘parental controls’ instelt op de apparaten die je kind gebruikt, zodat je kunt begrenzen waar je kind online uithangt en de juiste privacy instellingen kunt activeren. Gebruik hiervoor bijvoorbeeld Google Family Link of de ouderlijke instelling van Apple.

Gebruikt je kind bepaalde apps, zoals YouTube, Roblox of TikTok? Zorg dan dat je de standaard privacy instellingen checkt en waar nodig aanpast. Als je kind oud genoeg is, dan kun je samen met je kind bespreken welke instellingen je hebt aangepast en waarom.

3. Weet dat social media bedrijven geen aandacht hebben voor digitale kinderrechten
Uit onderzoek van de Consumentenbond blijkt dat de social media platformen die kinderen in Nederland gebruiken, zoals Snapchat, TikTok en Instagram, zich weinig aantrekken van de digitale privacyrechten van kinderen. Nou zijn social media ook niet gemaakt voor kinderen. Voor de meeste platformen moet je 16+ zijn, bij sommige kun je vanaf 13 jaar een account aanmaken. Helaas is de leeftijdsgrens vaak makkelijk te omzeilen door een valse geboortedatum op te geven. Wees je er dus bewust van dat de populaire platformen het niet zo nauw nemen met de privacyrechten van kinderen.

Bronnen
Autoriteitpersoonsgegevens.nl
Codevoorkinderrechten.nl
Consumentenbond.nl
Digitaleoverheid.nl
Kinderrechten.nl

Wil je regelmatig tips, tricks en inzichten ontvangen over online mediaopvoeding en digitaal welzijn? Meld je hier aan voor mijn mailinglist. Als bonus ontvang je gratis mijn e-book De 5 valkuilen van schermstrijd in je gezin!