Wat te doen tegen online pesten
Kinderen en pesten, het is van alle tijden. Toch is pesten anno nu vaak van een heel andere orde dan pak ‘m beet twintig jaar geleden, toen social media en berichten-apps nog geen rol in ons leven speelden. Bleef het pesten destijds beperkt tot op school of op straat en was een gepest kind thuis veilig voor zijn pesters, nu is dat wel anders. Pestkoppen kunnen hun slachtoffers nu 24/7 lastigvallen. Ook binnen de muren van hun eigen huis blijven gepeste kinderen vaak niet meer gevrijwaard van pestgedrag. Het pesten gaat gewoon online door. Morgen is het de Landelijke Dag tegen Pesten, daarom nu dit artikel over wat je kunt doen als je kind online gepest wordt.
Wat is online pesten precies?
Cyberpesten, digitaal pesten, online pesten, het is allemaal hetzelfde. Vaak is het een onderdeel van breder pestgedrag, maar dan niet fysiek of face-to-face. De online en offline sociale werelden van de jeugd zijn inmiddels onlosmakelijk met elkaar verbonden. Wat begint op school gaat na schooltijd online door.
Soms wordt een kind alleen online gepest. Het kan ook voorkomen dat dit anoniem gebeurt. Online pesten kan op meerdere manieren, bijvoorbeeld door iemand af te kraken, door kwetsende opmerkingen te maken of iemand uit te sluiten van WhatsApp-groepen. Het misbruik maken van iemands privégegevens, zoals het stelen van wachtwoorden of het aanmaken van nepaccounts, is ook een vorm van cyberpesten. Of doxing, het openbaar maken van privé-informatie van een ander. Dit laatste is sinds 1 januari 2024 strafbaar.
Ook iemand cancelen of exposen valt onder cyberpesten. Een andere vorm van online pesten is het sturen van dreig- en haatberichten en het verspreiden van beeldmateriaal zoals intieme foto’s of filmpjes (online shaming), wat gelukkig inmiddels ook strafbaar is. Zangeres MEAU maakte onlangs een aangrijpend nummer over de heftige gevolgen van online shaming. Sextortion – iemand afpersen met naaktfoto’s – gaat nog een stap verder. Helaas gebeurt het in Nederland regelmatig dat kwetsbare tienermeisjes hiermee te maken krijgen.
Online pesten ingrijpend
Er zijn een aantal kenmerken die online pesten extra ingrijpend maken. Ten eerste kan het pesten op elk moment doorgaan, ook als je ‘veilig’ thuis bent. Een ander kenmerk is dat bestanden zoals foto’s en video’s breed verspreid kunnen worden en moeilijk te verwijderen zijn, ook nog lang nadat het pesten is gestopt. Daarnaast is online pesten minder zichtbaar voor anderen, bijvoorbeeld voor docenten en ouders, omdat het op afstand plaatsvindt. Als ouder heb je vaak geen goed zicht op wat, waar en met wie je kind online allemaal communiceert en een kind kan uit schaamte of angst verzwijgen wat hem of haar online overkomt. Hierdoor kan het online pestgedrag steeds ernstiger worden, zonder dat ‘omstanders’ zoals gezinsleden of leerkrachten dit doorhebben.
Het pesten kan ook op een openbaar platform gebeuren en kan dan juist weer een groot publiek bereiken, wat een enorme impact op het slachtoffer kan hebben. En het kan anoniem plaatsvinden, wat voor de gepeste natuurlijk nogal ingrijpend is omdat zij of zij niet weet wie erachter zit. Vaak kennen de pester en het slachtoffer elkaar wel, alleen weet het slachtoffer dat niet.
Je kind wordt gepest, dit kun je doen
Als je erachter komt dat je kind wordt gepest, kun je het volgende doen:
- Spreek je waardering uit naar je kind als het de moed heeft verzameld om zelf aan jou te vertellen dat het online gepest wordt;
- Je kind heeft jouw steun nodig, dus maak dit tot je prioriteit;
- Zorg dat je goed luistert naar je kind en dat je het verhaal serieus neemt. Oordeel zo min mogelijk. Vraag goed door en probeer te achterhalen wat de rol van je kind is in de situatie, zonder hem of haar het gevoel te geven de schuld in de eigen schoenen te schuiven;
- Hoe moeilijk het ook is: probeer niet direct uit emotie te handelen. Pas na de steun en het zorgvuldig luisteren komt actie, maar bedenk eerst rustig samen met je kind wat een goede aanpak kan zijn en onderneem dan pas weloverwogen stappen;
- Bewaar alle posts, berichtjes of filmpjes van de pester(s). Sla ze op of maak er screenshots of foto’s van. Bewaar ze in een mapje op je computer of zet alles chronologisch in een document en houdt dit ‘dossier’ bij zolang het pesten doorgaat. Het kan dienen als bewijsmateriaal;
- Blokkeer – ook weer in overleg met je kind – de pester(s) op de social media accounts van je kind en/of scherm de accounts van je kind af. Dit is niet altijd de eindoplossing, de pesters kunnen andere wegen vinden, maar het kan je kind wel (al dan niet tijdelijk) rust geven;
- Staan er foto’s, filmpjes of berichten van je kind ongewenst op een platform of website? Maak eerst foto’s of screenshots om aan het dossier toe te voegen en benader vervolgens de website met een verzoek om het materiaal te laten verwijderen. Gaat het om naaktbeelden? Maak dan ook gebruik van de website van Take It Down om verspreiding tegen te gaan.
- Ga – als je kind daarmee instemt – praten met school en/of ouders of andere betrokken partijen als het duidelijk is wie de pester(s) is/zijn;
- Straf je kind niet door de toegang tot internet te ontzeggen. Je kind is het slachtoffer, niet de schuldige. Bovendien zal je kind dan de volgende keer dat het iets vervelends online meemaakt dit niet meer met je delen, uit angst niet meer online te mogen;
- Zoek indien nodig hulp en advies, of – in het meest ernstige geval – maak een melding of doe aangifte bij de politie.
Hulp en advies bij online pesten
Wordt je kind ernstig gepest of is je kind slachtoffer van online shaming of sextortion, zoek dan naar specifiek advies en hulp voor jullie situatie. Je kunt de volgende websites en organisaties raadplegen:
Take it down
Is er ongewenst een naaktfoto of -filmpje van je kind verspreid? Check dan Take It Down. Dit is een gratis dienst die je kan helpen bij het verwijderen of stoppen van het online delen van naakt, gedeeltelijk naakt, of seksueel expliciete foto’s of video’s die van jouw kind zijn genomen. Je kunt anoniem blijven terwijl je de dienst gebruikt en je hoeft je foto’s of video’s aan niemand door te sturen. Take It Down werkt op openbare of niet-versleutelde online platforms die hebben ingestemd met deelname.
Bronnen: Kenniscentrum Online Pesten | Netwerk Mediawijsheid | Handboek tegen Pesten – Bamber Delver
Meer weten over kinderen, schermtijd en mediaopvoeding?
Meld je hier aan voor mijn mailinglist. Als bonus ontvang je gratis mijn e-book 5 valkuilen van schermstrijd in je gezin!